Introductie

Waarom optimaliseren? - Zwangerschap

Heeft u besloten om een kindje te verwekken, of misschien bent u al zwanger? Dan staat u een heerlijk avontuur als ouder te wachten met een prachtige baby die liefst van een goede gezondheid geniet. Om de baby van een goede gezondheid te voorzien moet de moeder ervoor zorgen dat zij alle nodige voedingstoffen in haar lichaam opneemt.

De groei van een baby in de baarmoeder is een spectaculair fenomeen. In 38 weken evolueert het van een kleine cel tot een volledig organisme met een gewicht van ongeveer 3,5 kg. Een voldoende inname van specifieke vitamines en mineralen is daarom van vitaal belang. Niet alleen voor het kind, maar ook voor de moeder tijdens de zwangerschap en vervolgens tijdens de lactatie (de moeder produceert 3/4 liter melk per dag!).

Zelfs met een evenwichtige en gevarieerde voeding is het moeilijk om de aanbevolen hoeveelheden te bereiken. Hierdoor is het soms noodzakelijk om voedingssupplementen te gebruiken. We sommen even de voedingsstoffen op die speciale aandacht nodig hebben.

Foliumzuur of vitamine B9

• Voorkomen van spina bifida.

Voor vrouwen die zwanger wensen te worden, raadt men aan om een supplement van 400 microgram foliumzuur te nemen, twee maanden voor de zwangerschap en tijdens de eerste 2 maanden van de zwangerschap. Dit verlaagt het risico op neuralebuisdefecten bij de foetus tot 70%.

De neurale buis vormt zich in het begin van de zwangerschap, tussen de 19de en 28ste dag. Indien deze niet sluit is er een hoger risico dat de baby zal worden geboren met anencefalie (slechte sluiting van de hersenen) of zal lijden aan spina bifida (ontwikkelingsstoornis van ruggenmerg en wervelkolom). In het geval van spina bifida zal het effect op het kind ervan afhangen hoe groot en waar het defect van de sluiting zich bevindt. In de meest ernstige vorm, zullen het ruggenmerg en de zenuwwortels buiten de wervelkolom liggen, hetzij bloot of in een dun membraan, wat resulteert in een verlamming van geïnnerveerde ledematen door een deel van het zenuwstelsel onder de laesie. Spina bifida raakt 1 zwangerschap op 2000.

Deze vitamines zitten hoofdzakelijk in gist, lever, eigeel, kaas, peulvruchten, groene bladgroenten (spinazie, waterkers, ...) en veel verrijkte ontbijtgranen. Verder vindt men ze ook in kleinere hoeveelheden in andere groenten en fruit, andere melkproducten of in producten op basis van granen (brood en afgeleide producten of muesli).

Vitamine B6

Een tekort aan vitamine B6 bij de moeder kan ervoor zorgen dat het kind klein is en minder weegt dan gemiddeld. Verder zijn gevolgen als een lage vitaliteit, prikkelbaarheid en overdreven neigingen om te huilen mogelijk.

De bronnen van vitamine B6 zijn vlees, vis, ongeraffineerde granen, tarwekiemen en peulvruchten.

Vitamine B12

Wanneer men B6, B9 en B12-supplementen combineert, zal het risico op miskramen bij vrouwen die er al verscheidene hebben gehad, verminderen. Dit is te danken aan de daling van het homocysteïne-gehalte.

De bronnen van vitamine B12 zijn vlees, gevogelte, vis en eierdooiers.

IJzer

Ferritine geeft uw ijzerniveau weer, dit moet hoger zijn dan 50-60 mg / liter. IJzer is een essentieel mineraal voor de mens en als men zwanger is verandert er heel wat aan de aanbevolen dagelijkse behoeftes. Dit komt omdat de baby aan het groeien is en hij alle noodzakelijke nutriënten uit uw reserves haalt. Ijzer is nodig voor de aanmaak van de placenta en de fœtus.

De gevolgen van ijzertekort zijn talrijk. Het meest bekende gevolg is vermoeidheid wegens een gebrek aan zuurstof dat normaal gezien vervoerd wordt door onze rode bloedcellen. Maar dit is lang niet het enige.

• De leverontgifting (de lever ontgift afvalstoffen uit het lichaam) is aanzienlijk minder effectief, met diepe vermoeidheid, hoofdpijn, myalgie (spierpijn), slaapstoornissen, lage weerstand tegen stress, en zo veel meer al gevolg;
• Depressieve stoornissen, gedragsstoornissen en geheugenproblemen (meteen, maar ook op lange termijn);
• Slaapstoornissen en de proliferatie van virussen: men is sneller ziek;
• De gevolgen voor de kwaliteit van het volwassen leven is ook afhankelijk van het ijzerniveau (ferritine) van de moeder, tijdens de zwangerschap. Recente studies tonen aan dat ijzertekort tijdens de zwangerschap het risico op depressie verhoogt van kind naar volwassenheid!

De bronnen van ijzer zijn rood vlees, bloedworst, vis en schaaldieren (besprenkeld met citroensap is zelfs nog beter), peulvruchten, noten en oliehoudende zaden.

• ZIE ARTIKEL Ijzer

Omega-3

Omega-3-vetzuren zijn een groep vetzuren, essentieel voor de vorming van onze hersenen. Ons lichaam synthetiseert matig EPA en DHA omega-3 vetzuren uit planten (omega-3 type ALA bevindt zich in raapzaadolie, noten, soja, vlas, postelein, veldsla, ...). Het is dus absoluut noodzakelijk dat ons voedsel deze twee vetzuren bevat. Dit geldt vooral voor zwangere vrouwen. Iedere persoon die minder dan 3x per week vette vis eet (±450g per week) moet een omega-3-supplement innemen.

Voor de zwangerschap, is omega-3 EPA en DHA aanbevolen. Tijdens de zwangerschap, zal men enkel DHA aanbevelen omdat die dan de grootste rol speelt bij de samenstelling van de hersenen (intelligentie, een goede nachtrust, ...).

Na de bevalling wordt omega-3 EPA aanbevolen, want deficiëntie hiervan is een bron van depressie! De “baby blues” die een paar dagen na de geboorte bij de moeder plaatsvinden is een normaal verschijnsel als gevolg van een plotselinge daling van hormonen. De ware postpartumdepressie is degene die meestal zes maanden na de bevalling optreedt. Deze wordt vaak toegeschreven aan een gebrek aan slaap of verhoogde stress. Stress die eigenlijk het gevolg is van een tekort aan EPA en ijzer!

3 maanden na bevalling, moet men terug de 2 types EPA en DHA innemen.

Bronnen van EPA en DHA zijn vette vis (zalm, sardines, haring, maatjes, paling en zee-algen).

Er bestaat een wedijver tussen de omega-3- en omega-6-vetzuren. Men moet er dus rekening mee houden dat we van die laatste genoeg horen te eten om het evenwicht tussen omega-3 en omega-6 te bewaren. De belangrijkste bronnen van omega-6 zijn oliën als arachideolie, zonnebloemolie, maïsolie, druivenpitolie, maar ook vlees, fijne vleeswaren, kaas, koekjes en noten.

Calcium, Vitamine D en botmetabolisme

Tijdens de zwangerschap is de intestinale absorptie van calcium door de dikke darm en de uitscheiding via urine verhoogd. Gelijktijdig versnelt ook de botresorptie en botvorming. Zo zal calcium in het skelet van de moeder ter beschikking zijn voor de foetus om de groei te waarborgen.

Ongeacht haar rol bij het botmetabolisme van de moeder en de foetus, speelt calcium een belangrijke rol in de succesvolle ontwikkeling van de zwangerschap. Een hoge calciuminname (zonder de dagelijks aanbevolen hoeveel van 2g te overschrijden) vermindert volgende risico's:

• Hypertensie en pre-eclampsie met 70% (ook voor omega-3);
• Postpartumdepressie met 50% (ook voor omega-3);
• Stress bij het pasgeboren kind;
• Prematuur geboren baby.

Een vitamine D tekort tijdens de zwangerschap verhoogt het risico op hypocalcemie en rachitis bij het kind. De moeder zal supplementen moeten innemen tijdens de tweede helft van de zwangerschap omdat dit van cruciaal belang is, vooral als men zich weinig of niet blootstelt aan de zon.

• ZIE ARTIKEL Vitamine D

Magnesium

Het eerste symptoom van magnesiumtekort is last hebben van spierkrampen. Dit gebeurt vaak 's nachts en vooral ter hoogte van de kuiten. Naast dit onaangenaam maar niet ernstige probleem hebben talrijke studies aangetoond dat het effect van magnesium de status van de foetus tijdens de zwangerschap en later bij de ontwikkeling van het kind beïnvloedt:

Een magnesiumtekort kan leiden tot hyperexciteerbaarheid van de baarmoeder, dat wil zeggen last hebben van weeën wat dus vroegtijdige ontsluiting veroorzaakt. Maar geen paniek! Een magnesiumvoedingssupplement heeft zijn effectiviteit bewezen als een behandeling zonder bijwerkingen, om de zwangerschap te verlengen en de "metingen" van de pasgeborene (gewicht, lengte, hoofdomtrek) te waarborgen. Dagelijks 300 mg magnesium lijkt de meest geschikte waarde te zijn.

Bovendien kan een magnesiumtekort (vaak gekoppeld aan een tekort bij de moeder tijdens de zwangerschap) een verhoogde risicofactor zijn voor wiegendood, dit naast de andere omgevingsfactoren van de baby (kamer temperatuur, positie, de aanwezigheid van dekens, enz...). De inname van magnesium is van essentieel belang tijdens de zwangerschap, voor het welzijn van moeder en het kind!

De belangrijkste bronnen van magnesium zijn ongeraffineerde graanproducten (volkorenbrood, havermout), sommige mineraalwaters (Hepar®, Donat®, Contrex®), gedroogd fruit, noten en zaden, peulvruchten, cacao en donkere chocolade.

Indien u problemen heeft om een evenwicht te vinden tussen uw voeding en voedingsmiddelen die rijk zijn aan magnesium, neem dan gerust een magnesiumsupplement in, maar praat hierover met uw voedingsdeskundige of diëtiste want niet alle vormen van magnesium zijn gelijk!

Jodium

Jodium is gewoonlijk in heel kleine hoeveelheden aanwezig in onze voeding, met als gevolg dat de toegenomen behoefte aan jodium tijdens de zwangerschap niet gedekt zal worden. Jodium speelt een rol in de hormonale balans van de moeder en zorgt voor de goede intellectuele ontwikkeling van de baby.

Zink

Complicaties in verband met een zinktekort zullen invloed hebben op zowel de foetus (aangeboren misvorming, groeiachterstand, een laag geboortegewicht) als op de moeder (zwangerschapshypertensie, pre-eclampsie, bloeding, infectie, langdurige ontsluiting).

Een tekort aan zink is vooral merkbaar in bepaalde omstandigheden:

• Hypocalorische dieet of bij vegetarisme;
• Ijzer suppletie: er ontstaat een competitie tussen ijzer en zink ter hoogte van de dikke darm;
• Voeding rijk aan fytaten, die voor aanwezig zijn in voedingsmiddelen op basis van granen (darmziekten als de ziekte van Crohn of lekkende darm syndroom).

Bovendien kan de “staat” van een persoon de behoefte aan zink verhogen. Hierbij denken we dan vooral aan besmettelijke ziektes, trauma’s, vergiftiging door tabak of alcohol, intensieve training, ...
De belangrijkste bronnen van zink zijn vis en zeevruchten, vlees en eigeel. Zink is ook aanwezig in peulvruchten (linzen, kikkererwten, witte en rode bonen, ...) en in ongeraffineerde graanproducten (volkoren brood, ...).

Als u uw "nutritionele status" wenst te kennen voordat u zwanger bent, kan men een nutribilan laten uitvoeren. De professionele interpretatie hiervan zal u helpen om dit avontuur zo sereen mogelijk te beleven.
Dankzij de huidige kennis over onze voeding kunnen we alle risico’s buiten spel zetten en een fysiek en emotioneel gezonde baby ter wereld brengen.

• ZIE ARTIKEL Zink